ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΟΥ ΠΑΛΑΜΑ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΑΝΔΡΟΥ

Η οικία Παλαμά και το Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης

Μια ευχάριστη είδηση!

Το σπίτι του Κωστή Παλαμά, εκεί που πέθανε ο εθνικός μας ποιητής, εκεί από όπου ξεκίνησε η παλλαϊκή συγκέντρωση ενάντια στους Γερμανούς, το σπίτι της Περιάνδρου 5 , επιτέλους περνά στο Υπουργείο Πολιτισμού για να αναδειχθεί και να αξιοποιηθεί όπως αρμόζει.

Μια είδηση που μας γέμισε χαρά αλλά και ικανοποίηση καθώς ως Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης δεν σταματήσαμε να αγωνιζόμαστε για να αναδείξουμε την ιστορία του και να μπει ένα τέλος στην αξιοθρήνητη εικόνα που παρουσίαζε.

Δείτε εδώ: https://youtu.be/5IIC70QOnvE 

Ένα σπίτι που το εντάξαμε στα εκπαιδευτικά μας προγράμματα, στους εκπαιδευτικούς λογοτεχνικούς μας περιπάτους, το εντάξαμε σε δράση-περιπατητική παράσταση που υλοποιήθηκε στα πλαίσια της Αθήνας-Πολιτιστικής Πρωτεύουσας Βιβλίου.

Περιπατητική παράσταση-Της πόλης μου τα παραμύθια. Σπίτι Παλαμά

Δείτε εδώ: https://youtu.be/HJSdw4HK5x8

Μάλιστα ένα από τους τελευταίους μας περιπάτους, με αφορμή την επέτειο του θανάτου του, 27 Φεβρουαρίου,  τον είχαμε αφιερώσει στον μεγάλο ποιητή

http://www.ekedisy.gr/logotechnikos-peripatos-stin-plaka/

Το σπίτι της Περιάνδρου

Στο σπίτι της Περιάνδρου μετακόμισε ο Παλαμάς μετά το 1930. Σε ένα από τα δύο διαμερίσματα του δευτέρου ορόφου  του νεοκλασικού σπιτιού της Πλάκας, κοντά στις στήλες του Ολυμπίου Διος.

Ένα διώροφο κτίριο κτισμένα ανάμεσα στο 1920-1930, χαρακτηριστικό οίκημα του μεσοπολέμου με ακροκέραμα και μπαλκόνια.

Η ημέρα της κηδείας του Παλαμά

Σε αυτό το σπίτι στο οποίο ο Παλαμάς έγραψε πολλά από ποιήματα και τα κείμενά του., άφησε την τελευταία του πνοή στις 27 Φεβρουαρίου 1943, μέσα στη γερμανική κατοχή.

Τη μέρα της κηδείας του ο  κόσμος γέμισε ασφυκτικά την Περιάνδρου και τους γύρω δρόμους θέλοντας με τον δικό του τρόπο να εκφράσει τιμή στον μεγάλο ποιητή. Η είδηση του θανάτου του είχε κυκλοφορήσει σε όλη την Αθήνα.

«Χτες βράδυ μία είδηση ακατανόητη μας ήρθε. Μία είδηση ασύλληπτη. Ο Γέρο-Παλαμάς πέθανε. Είχαμε ξεχάσει πως ήταν θνητός» γράφει στο προσωπικό της ημερολόγιο η Ιωάννα Τσάτσου.

 Η νεκρώσιμη ακολουθία χοροστατούντος του Αρχιεπισκόπου Αθηνών Δαμασκηνού, τελέστηκε στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών. Όλοι ήταν εκεί: Κωνσταντίνος Τσάτσος, Ηλίας Βενέζης, Γιώργος Θεοτοκάς,  Ιωάννα Τσάτσου, Μαρίκα Κοτοπούλη, Σπύρος Μελάς, Γιώργος Κατσίμπαλης, Άγγελος Σικελιανός.

Η κατοχική κυβέρνηση έστειλε τον δοτό πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Λογοθετόπουλο και εκπροσώπους των γερμανικών και ιταλικών κατοχικών δυνάμεων.

Την ώρα που το φέρετρο κατέβαινε στη γη ο Κατσίμπαλης άρχισε να ψέλνει τον εθνικό ύμνο. Δειλά στην αρχή και αργότερα με δυνατή φωνή άρχισε και ο κόσμος να ψάλλει  τον εθνικό ύμνο μπροστά στους εμβρόντητους Γερμανούς  που δεν ήξεραν πώς να αντιδράσουν.

Ο Σικελιανός μετατρέπει την κηδεία σε πατριωτική εκδήλωση

Σε αυτό το φέρετρο ακουμπάει η Ελλάδα» θα γράψει τα χαράματα της 28^ης Φεβρουαρίου στο περίφημο ποίημά  «Ηχήστε οι σάλπιγγες» που με φωνή γεμάτη συγκίνηση απήγγειλε :

Ηχήστε οι σάλπιγγες... Καμπάνες βροντερές,
δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα...
Βογκήστε τύμπανα πολέμου... Οι φοβερές
σημαίες, ξεδιπλωθείτε στον αέρα !

Σ' αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα! Ένα βουνό
με δάφνες αν υψώσουμε ως το Πήλιο κι ως την Όσσα,
κι αν το πυργώσουμε ως τον έβδομο ουρανό,
ποιόν κλεί, τι κι αν το πεί η δικιά μου γλώσσα;

Πολλές μέρες μετά κόσμος ερχόταν στο σπίτι της Περιάνδρου να αφήσει λίγα λουλούδια στη μνήμη του ποιητή της γενιάς του 80, στον ποιητή που έως το τέλος της ζωής του δημιουργούσε εμπνεόμενος από τις μούσες τους, από το φεγγάρι που ξεπρόβαλλε από τον Υμηττό, από την Ακρόπολη που καμάρωνε από την ταράτσα του σπιτιού του, από τα απλά, μα μεγάλα!

Ο περίπατός μας στις 2 Σεπτεμβρίου είναι αφιερωμένος στον Παλαμά.
Με το φως του φεγγαριού θα περπατήσουμε στα στενά της Πλάκας και περνώντας και από το σπίτι της Περιάνδου θα ακούσουμε για τις "μούσες" που έδιναν έμπνευση στον μεγάλο ποιητή!

http://www.ekedisy.gr/romantikos-peripatos-stin-plaka-kato-apo-to-fos-toy-feggarioy/

ΜΝΗΜΕΙΟ ΛΥΣΙΚΡΑΤΗ: ΤΟ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΣΩΖΟΜΕΝΟ ΧΟΡΗΓΙΚΟ ΜΝΗΜΕΙΟ

To Μνημείο του Λυσικράτη

Το Μνημείο του Λυσικράτη γνωστό και ως φανάρι του Διογένη είναι το καλύτερα σωζόμενο χορηγικό μνημείο στην Αθήνα.

Βρίσκεται στην Πλάκα, στην ομώνυμη πλατεία Λυσικράτους και στην ιστορική οδό Τριπόδων.

Η οδός Τριπόδων, άλλωστε πήρε το όνομά της από τους  χορηγικούς τρίποδες που τη στόλιζαν και ήταν τοποθετημένοι εκατέρωθεν του δρόμου.

Πρόκειται για χορηγικό μνημείο, δηλαδή μνημείο πάνω στο οποίο τοποθετούσαν τον τρίποδα, που δινόταν ως τιμητικό έπαθλο στον χορηγό, που αναλάμβανε τη συγκρότηση του χορού αλλά και τα έξοδα διεξαγωγής χορευτικών αγώνων κατά τις επίσημες τελετές. Το προσφερόμενο στον χορηγό έπαθλο το κατέθεταν είτε στο ιερό του Διονύσου είτε στη γειτονική με το ιερό, οδό των Τριπόδων.

Για να φαίνεται μάλιστα ακόμα πιο μεγαλοπρεπές το έπαθλο το τοποθετούσαν σε ψηλή βάση, που είχε τη μορφή κίονα, είτε σε σχήμα ναΐσκου.

Η χορηγία στην αρχαία Αθήνα

Η αθηναϊκή-σοφή-πολιτεία αντί φορολογία πλούσιων Αθηναίων ή και μετοίκων, είχε βρει άλλο τρόπο φορολογίας. Τους ανέθετε την ανάληψη των εξόδων τους ανεβάσματος των παραστάσεων. Όταν το έργο, για το οποίο είχαν αναλάβει τα έξοδα, κέρδιζε βραβείο, ο χορηγός ανταμειβόταν από την πόλη με ένα τρίποδα χάλκινο ή επίχρυσο. Τον τρίποδα αυτό τοποθετούσε επάνω σε χορηγικό μνημείο, αφιερωμένο στον Διόνυσο. Η οδός Τριπόδων πήρε το όνομά της από την τοποθέτηση αυτών των τριπόδων δεξιά και αριστερά του δρόμου. Οι Αθηναίοι έκαναν τη βόλτα τους στην Τριπόδων για να θαυμάσουν τα μνημεία αυτά και να διαβάσουν ταυτόχρονα τα ονόματα των χορηγών. Κάτι σαν το σημερινό Hollywood αλά ελληνικά ή μάλλον αθηναϊκά!

Περιγραφή του μνημείου

Το μνημείο κτίστηκε το 333-334 π.χ όταν την Αθήνα διοικούσε ο Ευαίνετος, όπως φαίνεται και στη γραφή του αφιερώματος. Το κέρδισε ως χορηγός σε αγώνα χορού παιδιών της Ακαμάντιδας φυλής κατά την 111^η Ολυμπιάδα.

Στο μνημείο αναφέρονται τα βασικά στοιχεία που έπρεπε ως λογικό να υπάρχουν. Το όνομα του χορηγού, η καταγωγή των ηθοποιών, το όνομα του συγγραφέα και τελευταία του άρχοντα της πόλης.

 «Λυσικράτης Λυσιθέου Κικυνεύς εχορήγει Ακαμαντίς παίδων ενίκα, θεών ηύλει, Λυσιάδης Αθηναίος εδίδασκε Ευαίνεταο ήρχε».

Το μνημείο αποτελείται από ένα ψηλό ορθογώνιο βάθρο από πωρόλιθο (πλευρές 2.93) πάνω στο οποίο υψώνεται το κυρίως μνημείο, κτίσμα κυκλικό με έξι κορινθιακούς κίονες από πεντελικό μάρμαρο. Το ύψος του έφθανε  τα 10.30 μέτρα και στολιζόταν με έλικες και φυτικά κοσμήματα.

Τα θέματα της ζωοφόρου

Στη ζωοφόρο υπάρχουν ανάγλυφες παραστάσεις με θέμα την περιπέτεια του Θεού Διονύσου με τους Τυρρηνούς πειρατές. Οι πειρατές είχαν αιχμαλωτίσει τον Θεό χωρίς όμως να γνωρίζουν ποιος είναι και είχαν σκοπό να τον πουλήσουν ως δούλο. Ο Διόνυσος, αφού ελευθερώθηκε, τους τιμώρησε με τη βοήθεια των σατύρων μεταμορφώνοντάς τους σε δελφίνια. Ο Διόνυσος στη ζωφόρου του μνημείου εμφανίζεται να κάθεται ήσυχος πάνω σε βράχο και νικητής πλέον να παρακολουθεί την καταδίωξη των πειρατών από τους Σατύρους, εκ των οποίων άλλοι κόβουν κλαδιά από δέντρα, άλλοι χτυπούν τους πειρατές, άλλοι τους καταδιώκουν μέχρι τη θάλασσα όπου μεταμορφώνονται σε δελφίνια, και άλλοι ξεφαντώνουν πίνοντας από τον κρατήρα. Η επιλογή του θέματος δεν ήταν βέβαια τυχαία αφού είχε σκοπό όχι μόνο  να διακοσμήσει τ μνημείο αλλά να τιμήσει και τον Θεό, προς τιμήν του οποίου γινόταν οι  αγώνες.

Γνωστό και ως φανάρι του Διογένη

Στα μεσαιωνικά χρόνια θεωρούσαν ότι η άκανθος ήταν η βάση κάποιου φαναριού και εξαιτίας αυτού πήρε την ονομασία «λύχονος», φανάρι ή κάνδυλος του Διογένους, υπενθυμίζοντας στον κόσμο του Φανάρι του Διογένη, τον οποίο η παράδοση παρουσίαζε να περπατά κρατώντας φανάρι ψάχνοντας απεγνωσμένα στην αρχαία αγορά για «ανθρώπους». Κατά μία μάλιστα παράδοση θεωρείται ότι ο κυνικός φιλόσοφος έμεινε για ένα διάστημα εκεί.

Υπάρχουν άλλα χορηγικά μνημεία;

Στον αρχαιολογικό χώρο της Πλάκας, στην πλατεία Λυσικράτους, έχουν εντοπιστεί τα θεμέλια 4 χορηγικών μνημείων. Εκτός αρχαιολογικού χώρου, οι ανασκαφές των τελευταίων 30 ετών έχουν φέρει στο φως θεμέλια από δέκα περίπου χορηγικά μνημεία στις οδούς Βάκχου, Βύρωνος, Σέλλεϊ και Τριπόδων. Τα ευρήματα αυτά εντοπίστηκαν σε κατοικίες ή αυλές κατοικιών.

Είναι γνωστό βέβαια και το χορηγικό μνημείο του Θρασύλλου πάνω από το θέατρο του Διονύσου, σε ένα φυσικό σπήλαιο που αργότερα χρησιμοποιήθηκε ως ο ναός της Παναγίας της Σπηλιώτισσας.

Η μονή Καπουτσίνων

Οι Καπουτσίνοι μοναχοί, αγόρασαν από τους Τούρκους το μνημείο και ίδρυσαν μοναστήρι. Στον ξενώνα του μοναστηριού φιλοξενήθηκε μάλιστα και ο Λόρδος Βύρων. Το μνημείο ενσωματώθηκε στη βιβλιοθήκη του μοναστηριού.

Το μοναστήρι φαίνεται ότι καταστράφηκε, κάηκε, στον αγώνα της απελευθέρωσης.

Το Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης έχει αναδείξει το μνημείο, το εντάσσει στους εκπαιδευτικούς περιπάτους που διοργανώνει για σχολεία και ενήλικες και έχει εκδώσει σχετικό βιβλίο που χρησιμοποιείται και στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα που διεξάγει για σχολικές ή άλλες ομάδες με τίτλο 

 «Ο Θεός Διόνυσος και οι Πειρατές: Ένα πειρατικό κυνήγι θησαυρού… στην Πλάκα»

Δείτε το ενημερωτικό φυλλάδιο εδώ

Στοφόρος Κ. (2016) Ο Θεός Διόνυσος και οι πειρατές. Ένα ταξίδι στον μύθο και στην ιστορία μέσα από το παραμύθι. Αθήνα: Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης

Φωτογραφίες Ευαγγελία Κανταρτζή

Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης

Τριπόδων 23 Πλάκα Αθήνα

http://www.ekedisy.gr/