Η Μυτιλήνη μας εντυπωσίασε, στην επίσκεψή μας εκεί για τις Δράσεις Φιλαναγνωσίας που πραγματοποίησε το Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης με τη στήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού, εκτός των άλλων και για τα πολλά, όμορφα και πολύ ζωντανά βιβλιοπωλεία της.
Το πιο παλιό είναι το Βιβλιοπωλείο Χατζηδανιήλ στο κέντρο της πόλης. Ένα μαγαζί που η ίδρυσή του ξεκίνησε το 1827 με εμπόριο χαρτιού καθώς όπως μας ανέφερε και η τωρινή διευθύντρια του βιβλιοπωλείου και απόγονος της οικογένειας κ. Χατζηδανιήλ, στην οθωμανική αυτοκρατορία απαγορευόταν η πώληση και διακίνηση βιβλίων και επιτρεπόταν μόνο το εμπόριο χαρτιού. Αργότερα άρχισε η διακίνηση των στερεοτύπων της Λειψίας..
Στην αρχή το όνομα ήταν διαφορετικό καθώς το επώνυμο της οικογένειας ήταν Χρυσοστομίδου ή Γκριμάνι όμως ξαναβαφτίστηκαν στους Αγίους Τόπους παίρνοντας τον τίτλο του Χατζή καθώς ήθελαν να φύγουν στη Λειψία της Γερμανίας.
Εκεί τέλειωσε τις σπουδές του ο ένας αδελφός και άρχισε σιγά σιγά να διακινεί τα περίφημα στερότυπα της Λειψίας (εκδόσεις αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων) προς τις περιοχές της Οθωμανικής αυτοκρατορίας με σταθμούς στη Βάρνα, την Κωνσταντινούπολη και τη Μυτιλήνη.
Ένας από τους γιους του Δημητρίου Χατζηδανιήλ (Βαρναίου) ο Ιωάννης ανέλαβε την επιχείρηση της Μυτιλήνης. Όταν κτίστηκε ο ναός τους Αγίου Θεράποντος και τα μαγαζιά στην Ερμού ένα μέρος της επιχείρησης μεταφέρθηκε εκεί αν και ακόμα η θέση ήταν απόκεντρη. Τα μαγαζιά στην περιοχή ανήκαν στα Φιλανθρωπικά Καταστήματα της Μυτιλήνης τα οποία διαδραμάτισαν και σημαντικό ρόλο στον τομέα της εκπαίδευσης, διευθύνοντας και στηρίζοντας σχολεία ή θεμελιώνοντας νέα όπως το Γυμνάσιο Μυτιλήνης.
Οι μεγαλύτεροι όμως χώροι έδωσαν τη δυνατότητα περαιτέρω ανάπτυξης. Άρχισαν τότε να εκδίδουν κάρτες και τετράδια με έγχρωμες αναπαραστάσεις στο εξώφυλλο.
Ο θάνατος του Ιωάννη το 1912, όταν έγινε η απελευθέρωση της Λέσβου βρήκε την οικογένεια απροετοίαμστη. Την επιχείρηση ανέλαβαββ οι δυο γιοι του οι οποίο οργάνωσαν και εργαστήριο παραγωγής σιγαρόχαρτων.
Το 1919 ίδρυσαν στη Σμύρνη και χονδρεμπόριο σιγαρόχαρτων για τις ανάγκες του ελληνικού στρατού ενώ διοχέτευαν και στα σχολεία των ελληνικών κοινοτήτων βιβλία και τετράδια από τη Μυτιλήνη.
Κατα τη διάρκεια της κατοχής το μαγαζί επιτάχτηκε από τους Γερμανούς, στην πραγματικότητα Αυστριακούς, οι οποίοι για κακή τύχη του βιβλιοπωλείου έτυχε να είναι μορφωμένοι με θεωρητικές σπουδές. Εξαιτίας της μόρφωσής του μπόρεσαν και αντιλήφθηκαν την αξία των εδκόσεων και των βιβλίων που διέθετε το βιβλιοπωλείο και φέυγοντας πήραν όλα τα βιβλία μαζί τους όπως μας διηγήθηκε η κ. Χατζηδανιήλ.
Λίγες μόνο δερματόδετες εκδόσεις έχουν σωθεί καθώς το κατάστημα γνώρισε και νέα καταστροφή από την πλημμύρα που κατέστρεψε μέρος των εμπορευμάτων που υπήρχαν στην αποθήκη,
Σήμερα το διευθύνει η κ. Κλειώ Χατζηδανιήλ με μεγάλη επιτυχία και με ευαισθησία απέναντι στο όνομα και στην ιστορία του βιβλιοπωλείου.
